Ujemne ceny energii w Polsce w 2025 roku - rekordowa liczba godzin

W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2025 roku Polska doświadczyła bezprecedensowej sytuacji na rynku energii elektrycznej — liczba 15-minutowych okresów z ujemnymi cenami energii przekroczyła już wynik całego roku 2024. To niecodzienne zjawisko ma daleko idące konsekwencje dla rynku, ze szczególnym uwzględnieniem sektora odnawialnych źródeł energii (OZE), który w Polsce rozwija się dynamicznie od kilku lat.

Geneza ujemnych cen energii w Polsce

Choć na rynkach zachodnioeuropejskich ujemne ceny energii są notowane od wielu lat, w Polsce pojawiły się stosunkowo niedawno. Po raz pierwszy na rynku bilansującym ujemna cena została odnotowana 1 września 2023 roku. Kolejny przełom nastąpił 15 października 2023 roku, kiedy to na tzw. fixingu pierwszym — głównym mechanizmie rozliczania cen energii na kolejny dzień, stanowiącym benchmark dla wielu kontraktów — zanotowano pierwsze ujemne ceny. Najniższą wówczas ceną zarejestrowaną na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) było -47 zł/MWh.

Zjawisko to w kolejnych miesiącach zaczęło się nasilać. Od tamtej pory, zarówno liczba, jak i długość trwania okresów z ujemnymi cenami stopniowo rosły, szczególnie w weekendy oraz w dni ze sprzyjającą aurą dla OZE, czyli wietrzne i słoneczne.

Skalowanie zjawiska w 2025 roku

Rok 2025 okazał się pod tym względem przełomowy. Już w ciągu pierwszych siedmiu miesięcy odnotowano większą liczbę 15-minutowych okresów z ujemnymi cenami energii niż w całym roku 2024. Dane te świadczą o zachodzących głębokich zmianach strukturalnych w polskim miksie energetycznym oraz o nowych wyzwaniach stojących przed uczestnikami rynku.

Wzrost udziału OZE, szczególnie farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych, prowadzi do częstszych sytuacji nadpodaży energii w systemie, zwłaszcza przy niskim zapotrzebowaniu, na przykład w godzinach południowych w weekendy, kiedy przemysł i sektor usług zużywają mniej prądu.

Dlaczego ceny energii stają się ujemne?

Ceny energii elektrycznej stają się ujemne, gdy ilość energii dostępnej w systemie przekracza zapotrzebowanie odbiorców. W takich sytuacjach wytwórcy energii są gotowi dopłacać do jej odbioru, aby nie wyłączać swoich instalacji (co często bywa kosztowne lub technicznie ryzykowne). Dotyczy to zwłaszcza jednostek OZE, które nie mają możliwości elastycznego wyłączania produkcji — np. farm wiatrowych i fotowoltaicznych.

Ujemne ceny są mechanizmem rynkowym mającym wymusić albo dostosowanie produkcji, albo zwiększenie konsumpcji (np. poprzez magazynowanie energii, wykorzystanie jej do produkcji wodoru czy ładowania pojazdów elektrycznych). Brak elastycznych odbiorców lub infrastruktury magazynowej powoduje, że to wytwórcy ponoszą straty.

Konsekwencje dla wytwórców OZE

Zjawisko ujemnych cen jest szczególnie niekorzystne dla producentów energii odnawialnej, którzy często uczestniczą w systemach wsparcia, takich jak aukcje czy taryfy gwarantowane. W wielu przypadkach mechanizmy te przewidują, że w okresach ujemnych cen wytwórcy nie otrzymują wynagrodzenia, przez co ich rentowność znacząco spada.

Dla nowych inwestorów oznacza to większe ryzyko i konieczność uwzględnienia potencjalnych strat w modelach finansowych. Z kolei dla państwa i regulatora rynek ten wymusza przyspieszenie prac nad rozwojem magazynów energii, zwiększenia elastyczności popytu, a także reformą mechanizmów wsparcia, by nie hamować rozwoju polskiej energetyki odnawialnej.

Skutki dla rynku energii i odbiorców

Dla odbiorców energii elektrycznej ujemne ceny mogą wydawać się korzystne, ponieważ teoretycznie oznaczają niższe rachunki. W praktyce jednak obniżki te rzadko docierają do końcowego odbiorcy — wynika to z konstrukcji taryf oraz faktu, że ujemne ceny dotyczą zwykle krótkich okresów i są rozliczane głównie na rynku hurtowym.

Zjawisko to może jednak zachęcać do inwestycji w technologie pozwalające na elastyczne zarządzanie popytem, takie jak inteligentne ładowarki, systemy DSR (Demand Side Response) czy przemysłowe magazyny energii.

Reakcja rynku i przyszłe wyzwania

Polski rynek energii stoi obecnie przed wyzwaniem wdrożenia rozwiązań umożliwiających bilansowanie systemu w warunkach rosnącego udziału niesterowalnych źródeł odnawialnych. Niezbędny staje się rozwój magazynów energii, infrastruktury przesyłowej oraz systemów IT pozwalających na reakcję popytu w czasie rzeczywistym.

W dłuższej perspektywie konieczne będą także reformy regulacyjne — zarówno w zakresie rynku mocy, jak i mechanizmów wsparcia dla OZE oraz integracji rozproszonych źródeł z systemem elektroenergetycznym.

Podsumowanie

Rekordowa liczba godzin z ujemnymi cenami energii w Polsce w 2025 roku to wyraźny sygnał, że krajowy system energetyczny przechodzi głęboką transformację. Zjawisko to, choć trudne dla wytwórców OZE, jest nieodłącznym elementem drogi do gospodarki niskoemisyjnej. Aby wykorzystać potencjał zielonej energii i zminimalizować ryzyka, konieczne będą inwestycje w magazyny, elastyczność popytu oraz zmiany regulacyjne. Polska staje przed szansą i wyzwaniem — jak zbudować nowoczesny, odporny i zielony system elektroenergetyczny na miarę XXI wieku.